Narro ergo sum
Vrij naar ‘de vader van de moderne filosofie’.
Cogito ergo sum
René Descartes (1596 – 1650).
‘Ik construeer en vertel verhalen, dus ik ben’ als essentie van het menselijk leven. Contemplatie en interactie als middelen tot betekenisgeving en zingeving.
Het construeren en vertellen van verhalen in het hoofd en in de werkelijkheid is een wezenlijk kenmerk van de mens en een primaire behoefte. Het construeren, deconstrueren en reconstrueren van verhalen is bovendien de kurk waarop de wetenschap en de democratie drijft.
In de begeleidingskunde en bij organisatieontwikkeling spelen de in het hoofd geconstrueerde verhalen en de daadwerkelijk door verschillende partijen vertelde verhalen een cruciale rol. Narratieve interventies zijn erop gericht nieuwe verhalen in hoofden en harten van mensen en in organisaties te laten ontstaan. Die verhalen kunnen dan een positieve invloed hebben op het denken, voelen, willen en handelen.
Mensen geven zichzelf en de wereld om hen heen betekenis door het vertellen van verhalen. Onze verhalen zijn een weergave van onszelf en een manier om vorm te geven aan de werkelijkheid en welke rol we daarin spelen. Daarnaast hebben verhalen buiten onszelf ook een belangrijke invloed op ons denken, voelen en handelen.
Vanuit mijn opleidingen tot letterkundige, consultant en begeleider ben ik er in de praktijk overtuigd geraakt van de kracht van verhalen. Bij bijvoorbeeld betekenisgeving en verbondenheid spelen verhalen een belangrijke rol. Betekenisgeving en verbondenheid hangen nauw samen met bijvoorbeeld motivatie, persoonlijke ontwikkeling en zelfverantwoordelijk leren.
Verhalen van mensen zijn uitgangspunt bij vrijwel alle vormen van professionele begeleiding. Het verhaal van de betrokkene staat centraal in bijvoorbeeld psychoanalyse, diverse vormen van therapie, supervisie, coaching en studieloopbaanbegeleiding.
Mensen construeren hun eigen werkelijkheid en door die constructies te bewerken kan er via deconstructie en reconstructie een nieuw verhaal ontstaan. Op die manier kunnen mensen die bijvoorbeeld vastgelopen zijn in hun verhaal weer ruimte krijgen.
Het is in verschillende vakgebieden geaccepteerd om naast het rationele wetenschapsideaal verhalen een belangrijke rol toe te kennen. Als er van bijvoorbeeld emoties, gevoelens en ontregeling sprake is, kan narratieve kennis meer verklaren en inzicht geven dan wetenschappelijk verantwoorde rationele kennis. Narratieve kennis is ook de kennis die kunst ons kan verschaffen. Schilderijen, muziek en gedichten vertellen ook een verhaal dat ons kan raken en ons nieuwe inzichten kan opleveren.
Mensen denken in taal en construeren met taal hun eigen werkelijkheid. Dit verhaal kan via interventies beïnvloed worden, bijvoorbeeld door als manager of begeleider de persoon uit te nodigen het verhaal in de vorm van een vertelling te ontrollen. Die narratieve interventie levert dan een verhaal op, waarbij op reflectie gerichte vragen kunnen worden gesteld. Uit het verhaal dat zich in de interactie vormt kan een nieuw verhaal ontstaan. Deze wisselwerking tussen het innerlijke verhaal, het ontrolde verhaal, de bewerking en het nieuwe verhaal wordt onder andere in deze studie uitgewerkt.
Mijn veronderstelling is dat een gerichte narratieve benadering bij begeleidingsinterventies als supervisie, coaching en studieloopbaanbegeleiding bijdraagt aan de werkzaamheid ervan. Daarnaast is de veronderstelling dat narratieve interventies zoals geformuleerd en onderbouwd in verschillende vormen van begeleidingskunde een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan wezenlijke en duurzame organisatieverandering.
In begeleidingsmethodieken zoals coaching staat het verhaal van de werknemer centraal en zijn de interventies gericht op het deconstrueren en reconstrueren van het door de werknemer geconstrueerde verhaal. Daarnaast wordt aangezet tot de ontwikkeling van het reflecterend en zelfsturend vermogen. Bovendien wordt exploreren gestimuleerd.
Wanneer ik spreek over wezenlijke, en daarmee duurzame ontwikkeling, valt wezenlijk op te vatten in de zin dat de interventies ertoe hebben geleid dat het niet alleen op het gebied van denken tot resultaten heeft geleid, maar ook op het gebied van voelen en handelen. Wezenlijkheid en duurzaamheid moeten bijvoorbeeld af te leiden zijn uit regelmatige 360 graden feedback.
Bovenstaande komt uit een onderzoek naar de werkzaamheid van narratieve interventies dat ik startte in 2013 en waar ik de komende jaren als hobby aan blijf werken. De link wordt regelmatig ververst. Onderzoek werkzaamheid narratieve interventies