Categorie: Geen categorie

Niet communiceren kan niet. Dan communiceer je dat je niet communiceert. Weinig communiceren is volop communiceren dat je weinig communiceert.

Je gedrag wordt door anderen geïnterpreteerd op basis van je verbale en non-verbale  communicatie. Onderzoek onderbouwt dat de verhouding verbaal en non-verbaal rond de 35% en 65 % ligt. Het is daarom belangrijker hoe je iets zegt dan wat je zegt. Geloofwaardigheid wordt voornamelijk door houding en uitstraling bepaald.

De manier waarop je verbaal en non-verbaal communiceert bepaalt de relatie die onontkoombaar ontstaat tussen jou en de mensen om je heen ontstaat. Geen relatie met mensen om je heen bestaat net als niet communiceren ook niet.

Genoeg redenen om je te verdiepen in de mogelijkheden om je manier van verbaal en non-verbaal communiceren te optimaliseren. Je investeert dan in de belangrijkste kritische succesfactor in je persoonlijke leven en je loopbaan.

 

Soms leidt het optimaliseren van je persoonlijke communicatie tot een klein wonder. Een man met jarenlange ernstige depressieve klachten, op wie tevergeefs vele medicijnen en therapieën waren uitgeprobeerd, kreeg na twintig jaar huwelijk van zijn vrouw en twee dochters te horen dat zij samenwonen met hem niet meer konden opbrengen. Ondanks wederzijds oprecht houden van, werden zijn moedeloze uitstraling en sombere verhalen hen teveel.

De huisarts raadde de man aan de drie huisgenoten een lijstje te laten maken van specifiek en concreet gedrag waar ze het meest ‘last’ van hadden en wat ze in zijn manier van doen misten. Op basis daarvan stelde een communicatiecoach een trainingsprogramma op waarmee de man onder andere leerde om zich bewust luisterend op te stellen. Ook werd geoefend met het stellen van open vragen in combinatie met vriendelijk oogcontact. Voor de spiegel werkte de man aan een enthousiastere houding en uitstraling. Eenvoudige stemoefeningen leidden tot een meer levendige en krachtigere stem.

Vrouw, dochters en anderen reageerden positief op het veranderende gedrag en dit stimuleerde de man om verder te blijven werken aan zijn uitstraling, stem en aan een luisterende manier van communiceren. Daarnaast werd ook gewerkt aan de taal die hij gebruikt. Er werd geoefend met het vervangen van negatieve woorden en zinnen door positiever taalgebruik.

De man merkte niet alleen dat zijn omgeving steeds positiever op hem regeerde, maar hij voelde ook dat zijn depressieve klachten begonnen af te nemen. Uiteindelijk verdwenen bijna alle klachten. Jammer genoeg treedt dit laatste effect bij de meeste depressieve patiënten niet op, bovendien was er in dit geval een specifieke ingrijpende aanleiding om voor deze benadering te kiezen. De man was ten einde raad.

Er is een overduidelijke wisselwerking tussen stemming en de wijze van communiceren. In veel therapieën speelt taal en communicatie een belangrijke rol. Een kleine aanpassing van de manier van communiceren kan voor jezelf en je omgeving grote gevolgen hebben. Ik heb bij mensen die ik begeleidde of lesgaf in korte tijd grote vooruitgang gezien in zowel hun werk en thuis, als ze bewust positief luistergedrag gingen vertonen. Ook het afleren van iets simpels als een geknepen te hoge stem of een te nasale stem, heeft levenslange positieve gevolgen.

 

Een belangrijke wet in de sociologie is dat mensen bij een groep willen horen. Een psychologische hoofdwet is dat mensen zich gehoord willen voelen. Communicatiewetenschap onderbouwt dat de relatie een kritische succesfactor is voor effectieve communicatie.
Mensen proberen elkaar al duizenden jaren op te beïnvloeden. Menselijk gedrag is niet veranderd, de middelen wel. Het succes van Facebook, Twitter, apps en websites is vanuit de bovengenoemde hoofdwetten verklaarbaar.

De veranderde middelen zijn volop zichtbaar. Kijk maar om je heen naar het gebruik van smartphones, tablets en laptops. Binnenkort komen daar de smartwatches en de smartglasses bij. De nieuwe vormen van communicatie veroorzaken ontwrichtende innovaties. Winkels verdwijnen, boeken en kranten worden steeds minder verkocht. De hotelwereld en de taxibranche zijn in paniek vanwege twee simpele apps als Uber en Airbnb.

De ontwikkelingen gaan op hoge snelheid door. Google, Microsoft, Amazon en Facebook investeren miljarden in nieuwe en snellere vormen van communicatie. De wereldwijde reuzen, en vele kleinere innovatieve bedrijven, zijn vastbesloten ervoor te zorgen dat uiteindelijk iedereen in geluid en beeld met elkaar kan communiceren.

Het moment is niet veraf dat via 3d-screens met anderen op bijna elke plek op aarde in gesprek kunt gaan alsof je tegenover elkaar zit of staat. Al dan niet automatisch vertaald en ondertiteld. De samenleving en de manier van werken en samenwerken verandert mee met die ontwikkelingen. De roman De Cirkel van Dave Eggers biedt een interessante blik op wat de gevolgen kunnen zijn. Die moet je gelezen hebben.

Als woorden als MOOCs, edX en stigmergie geen herkenning oproepen, dan is de tijd rijp om bij te scholen. Het vergaren van informatie is nauwelijks meer gebonden aan plaats en tijd. De informatie zelf verandert ook steeds sneller. Innovaties volgen elkaar in rap tempo op. De doorlooptijd van producten wordt steeds korter. Denk aan smart TV’s, camera’s, 3D-printers en smartphones. Onderwijs moet snel mee veranderen. Blended learning is in die snelle verandering het trending topic. De term staat voor het optimaal mixen van traditioneel leren en leren waarbij de moderne technologie wordt benut.

Jongeren groeien op in een snel veranderend tijdperk van tablets, smartphones, de cloud, ultra notebooks, i-glasses, Apple watches, e-learning, worksharing en social collaboration. Traditionele bedrijven worden van de kaart geveegd door internetbedrijven die louter in de cloud bestaan en slechts een fractie van de kosten maken.
Een basisregel in ondernemen is dat omzet min kosten de winst bepaalt. Gebouwen, bestuurders, managers en stafdiensten drukken de winst en houden de prijs van de diensten of producten die worden aangeboden hoog. Zo maken bijvoorbeeld traditionele en gelaagde verzekeringsmaatschappijen geen kans tegen vanuit de cloud opererende concurrenten.

Veel traditionele winkels staan op omvallen. Webwinkels schieten als paddenstoelen uit de grond en realiseren stijgende omzetten. Ouderwets georganiseerde bedrijven en instellingen missen ook voldoende innovatiekracht om te overleven. Jonge ondernemende professionals willen ook niet werken bij dat soort organisaties.

Ook scholen veranderen in een rap tempo. Opgenomen lessen zijn te volgen via YouTube channels of I-Tunes University. Er wordt op afstand samengewerkt via Google Drive en Microsoft Skydrive. Studenten ‘verkopen’ hun verworven competenties via zelfgebouwde website aan werkgevers. In dat digitale portfolio onderbouwen ze hun vakinhoudelijke en persoonlijke competenties aan de hand van concrete en succesvolle voorbeelden in de vorm van tekst, beelden en filmpjes.

Boeken verdwijnen en kennis wordt vergaard via een smartphone, tablet of laptop. De beste universiteit van de wereld in 2013 is de MIT in Boston. Die universiteit maakt volop gebruik van de mogelijkheden van digitale communicatie en social media. Zij delen bovendien al hun kennis met de rest van de wereld. Bekijk ook een initiatief als coursera.org.

Bedrijven en scholen die niet op de snel rijdende trein springen verliezen hun concurrentiekracht. Zowel vanuit bedrijfseconomisch als onderwijskundig perspectief. Denk aan de ondergang van het wereldwijd succesvol opererende bedrijf Kodak. Op de trein springen garandeert niet automatisch succes., zoals Nokia of andere moderne bedrijven die moeite hebben de snelle innovaties bij te houden. Ook de Dalai Lama onderkent de noodzaak van verandering: “True leadership recognizes the inevitability of change and combines the economic system with moral values.” Hij benut die veranderingen volop.

 

Er brak iets in de bouwkundig ingenieur toen zijn partner hem bij thuiskomst haar eerste witte legging showde. “Hij rekt mee en je ziet er deze zomer meer vrouwen van 50-plus mee lopen.” lichtte ze toe. “Staat leuk.” perste hij eruit en hij vertelde er gelijk achteraan dat hij onverwacht op zakenreis moest voor een belangrijke wegomlegging in Dubai. Hij trok de volgende dag bij een gescheiden collega in en hij liet zijn advocaat de scheidingspapieren sturen.

In het Engels schrijf je bijna alle samenstellingen los. Veel Nederlanders doen dat, waarschijnlijk mede daarom, ook. Dit is echter niet correct; een garden fence is in het Nederlands een tuinhek. Projectaanpak of langeafstandloper schrijf je vast, tenzij je een afstandloper van twee meter bedoelt. De hulpzin ‘Een afstandloper die twee meter is’ is handig om bij twijfel toe te passen. Bij het woord ‘voedingsspecialist’ kun je niet zeggen ‘Een specialist die voeding is’, dus vast. Bij ‘De rode inktcartridge’ kun je wel zeggen ‘Een inktcartridge die rood is.’ Overigens gaat het dan waarschijnlijk om een rode rodeinktcartridge. Daarvan kun je niet zeggen ‘Een cartridge die rode inkt is’.

Wanneer de samenstelling uit een afkorting en een woord bestaat, gebruik je een streepje, zoals in ‘hbo-student’. Bij twijfel raadpleeg je de App ´Het groene boekje’. Installeer die vandaag nog, dat is ook in andere taalkwesties een geweldig hulpmiddel. Gebruik ook altijd je spellingcontrole. Als je de rest van je leven geen last meer van werkwoordspelfouten wil hebben, bekijk dan de link Algoritme voor werkwoordspelling en de video onder Rapporteren.

Geluk en succes door minder en anders te denken

Ingrid Brand & Wim Hoogland

Bijna alle westerse mensen denken in de vorm van tegenstelingen, zoals man tegenover vrouw, goed versus kwaad, jezelf en de ander, gelovig of ongelovig, mooi en lelijk, arm of rijk en wij die zich afzetten tegen zij. Op die manier proberen we betekenis te geven aan ons leven. We hebben ons aangeleerd dualistisch te denken om controle te krijgen. Net als het in hokjes plaatsen van mensen, is het een manier om grip te krijgen op ons tijdelijke verblijf op deze kleine planeet.

Veel mensen leven bewust of onbewust vanuit een angst de controle kwijt te raken. Een irrationele angst, want je hebt geen controle over het leven, ongelukken, liefde, ziekte, geluk, de natuur en de dood. Je bent bang de controle te verliezen die je niet hebt.

Daarnaast zette bijvoorbeeld een groot denker als Einstein een vraagteken bij het begrip vrije wil. Recent onderzoek onderbouwt dat het denken een fractie van een seconde na het handelen komt. Wij plannen niet vooraf, maar ons denken maakt er achteraf een verhaal bij, waarmee we betekenis geven aan wat we deden. We handelen voor meer dan 90% onbewust. Je leeft vanzelf, net zoals dieren, planten en alles in ons universum. Als we bijvoorbeeld met de auto op vakantie gaan, blijk je de grootste stukken op de automatische piloot af te leggen. Werken, en bijvoorbeeld ook spreken, gaat gelukkig meestal ‘vanzelf’. Ook de voortdurende onderlinge beïnvloeding van voelen, denken en handelen gaat onbewust.

Denken doe je zelf

Je kunt via bewustwording en oefenen minder en anders gaan denken. Een andere manier van denken beïnvloedt je handelen en voelen. Als je positiever gaat denken, ga je met een fijner gevoel om met de mensen in je omgeving. Als dat tot succes leidt, beïnvloedt dit vervolgens weer je denken. Je komt dan in een opwaartse spiraal. Je kunt ook oefenen om meer in het hier en nu te leven, in plaats van te denken aan dingen die in het verleden zijn gebeurd en die misschien in de toekomst nog gaan gebeuren. Aandachtiger leven met nadruk op kijken, luisteren, voelen, ruiken en proeven in plaats van voortdurend in je denken te zitten. In gedachten ben je met je aandacht ergens anders dan waar in fysiek bent.

Meer ‘mindful’ leven kan je geluk fors laten toenemen. Het helpt je succesvoller te worden. Met al je zintuigen genieten in het hier en nu brengt je verder dan piekeren over het verleden en de toekomst. Bovendien kun je aan het verleden niets meer veranderen, hooguit ervan leren. Niemand kan in de toekomst kijken. Je kunt met terugkijken of vooruitkijken ook niets oplossen. Het is beter om op allerlei manieren van de wereld om je heen te genieten en daarin positief en vooral actief te zijn.

Non-dualiteit

Wij leerden op reizen door India, Nepal, Laos en Cambodja dat oosterse mensen veel minder gericht zijn op controle en dat zij minder dualistisch denken. Non-dualisme wordt in het boeddhisme en in het hindoeïsme bewust nagestreefd als hoger doel. De huidige trainingen mindfulness zijn oude wijn in nieuwe zakken. Vipassana is een zeer oude techniek waarmee Boeddha verlicht raakte en die ook door hem werd onderwezen. Het staat voor het leren om dingen te zien zoals ze zijn. Niet zoals je denkt dat ze zijn, of denkt dat ze vroeger waren, of in de toekomst worden. Aandachtig leren waarnemen in het hier en nu van jezelf en je omgeving, zonder dingen in te delen en zonder controle na te streven, wordt in veel oosterse landen als hoger niveau van het zijn gezien. In het Boeddhisme is streven naar non-dualisme een belangrijke stap op weg naar verlichting.

Non-dualiteit was zeven eeuwen terug al een door mensen gedeelde visie op het leven in India. In onze moderne tijd twijfelen steeds meer neurowetenschappers aan het bestaan van een vrije wil. Bestudering van het heelal en de kleinste deeltjes in ons universum levert op dat alles energie is. Die energie komt voort uit één bron. Alles is met elkaar verbonden. Energie neemt ontelbare vormen aan, zoals planeten, water, lucht, planten, dieren en mensen. Ook wij mensen zijn simpelweg energie. Het enige dat ons onderscheidt van andere levende wezens is dat wij dat wij een hogere vorm van denken ontwikkelen en op een hoog niveau via een complexe taal leren communiceren. In samenhang daarmee krijgen we tussen ons eerste en tweede jaar een ego. Wij gaan denken over onszelf en onze omgeving en we gaan de dialoog met anderen aan.

Last van je ik

Bijna alles in de natuur en in ons leven gaat vanzelf, net als het lezen van deze lesblog. Je hebt daar je denken niet bij nodig en je ik ook niet. Uiteraard kun je niet zonder een besef van een ik en een vorm van zelfbewustzijn. Zonder een ego besta je niet. Het ik bestaat, dat is geen kwestie van kiezen. Je hebt wel zelf de keuze om je ik af te zetten tegen anderen, of het juist als onderdeel van het totale universum te zien. Je kunt je ego heel groot denken, maar je kunt het ook bewust als een heel klein tijdelijk onderdeeltje zien van het heelal en de totale mensheid.

Iedereen is dagelijks bezig om zijn ik in stand te houden. Dat gaat vaak onnodig gepaard met negatieve gedachten die voortkomen uit angst. Mensen maken hun ego groot uit zelfbescherming. Dat levert vaak alleen maar ongemak, frustratie en politiek gedrag op. Wie zich breed maakt, staat niet stevig. Op je tenen lopen houd je niet lang vol. Het kan je als mens veel helpen om jezelf te bevrijden van het ik-denken. Je kunt gelukkiger en succesvoller worden door van afstand met een milde glimlach naar je ego te kijken. Dat geeft meer rust, acceptatie en ontspanning dan het krampachtig vasthouden aan je ego en je overtuigingen.

Ieder mens projecteert zichzelf op een leeg wit doek. Dat levert evenveel werkelijkheden als mensen op. We doen dat vanuit onze zeer beperkte kennis. Wat weet je immers van je eigen vakgebied, laat staan van andere vakgebieden. Een monnik vertelde ons humorvol dat als je iets vindt, je het naar de politie brengt. Wij hebben tijdens vele lessen in Nepal, Cambodja en India van verschillende lama’s, waaronder de Dalai Lama zelf, geleerd dat het loont om grip op je gedachten te krijgen en je ego te beteugelen.

In de westers wereld worden kinderen op een voetstuk geplaatst. Het ik wordt gestimuleerd om te presteren en zichzelf te bewijzen. Je bent pas goed genoeg als je merkkleding en een dure smartphone bezit. Je moet je bewijzen tijdens je studie en later in je werk. Sommigen proberen zich op hun werk te bewijzen met dominant en dwingend gedrag waardoor anderen schade oplopen. Dat levert je geen nalatenschap op om trots op te zijn. Anderen zijn voortdurend uit op waardering. Het ego moet dan voortdurend worden gestreeld.

De meeste westerse mensen zijn op zoek naar controle over hun positie op het werk en in hun gezin. We plannen zaken die nauwelijks te plannen zijn en we raken vervolgens gefrustreerd als zaken anders lopen. Alles wat mislukt torsen we vervolgens onnodig met ons mee. Vaak projecteren we ons eigen ongemak op anderen. Vanuit het verleden maken we onszelf en anderen verwijten, terwijl dat geen enkele zin heeft. Vanuit onze worsteling vallen we onszelf en anderen onnodig lastig.

De weg naar meer geluk en succes

Samengevat komt het pad dat je moet bewandelen om gelukkiger en succesvoller te worden neer op het beteugelen en het productief maken van je gedachten. Het trainen van je ‘mind’. Op die manier werk je aan een gezond ego. Over dit pad dat eeuwen voor onze jaartelling begon, werd in verschillende stromingen nagedacht. Taoïsten legden de nadruk op dingen accepteren zoals ze zijn; ze spreken van het ongekerfde blok. Zij onderkenden al het gevaar van een te groot ego bij leiders en adviseerden: ‘Regeer uw koninkrijk zoals u een klein visje bakt’ en ‘Those who rule, ruin.’

John Cleese vroeg in een interview aan de Dalai Lama waarom hij zo vaak moest lachen. Hij antwoordde dat hij op die manier voorkwam dat hij serieus in zijn gedachten, oordelen en overtuigingen ging geloven. Om je gedachten lachen is beter dan je denken voor onnodig piekeren in te zetten. Wanneer je jezelf van krampachtige gedachten bevrijdt, maakt dit je leven lichter en je krijgt meer innerlijke rust.

Accepteer dat je geen controle hebt over het leven en dat je vrije wil beperkt is. Stop met controle nastreven en met van alles plannen. Je kunt een blauwdrukplanning maken voor het bouwen van een machine, maar je kunt geen plan voor de uitvoering van je leven en dat van anderen maken. Het loont meer om in het moment van bijvoorbeeld de natuur, de mensen om je heen en jezelf te genieten.

Hele sterrenstelsels ontstaan en verdwijnen, ook de zon en onze aarde zijn tijdelijk. Die tijdelijkheid geldt voor alle levende wezens. Ook gebeurtenissen, gedachten en gevoelens komen en gaan. Dat gaat allemaal geheel vanzelf. Het helpt om bijvoorbeeld negatieve emoties of lastige gedachten te zien als wolken. Die komen vanzelf, maar drijven ook vanzelf weer over. Bedenk dat bijvoorbeeld een burn out ontstaat uit een innerlijke strijd. Als je ego zich te lang moet verzetten of te uitputtend bezig is met vechten en willen winnen, put je je eigen gezonde ik uit. Als je al je frustraties buiten jezelf bij anderen legt, staat je ontwikkeling stil. Je groeit dan niet en je lost je eigen ongemak niet op.

Alles wat je aandacht geeft groeit en wat je uitstraalt komt naar je toe. Wat je zaait, ga je oogsten. Om zover te komen is het grip krijgen op je denken nodig, en dat is veel makkelijker gezegd dan gedaan. Je hebt ook niet, als bijvoorbeeld een boeddhistische monnik in een klooster in Nepal, uren per dag de tijd om te mediteren met als doel stil in je hoofd te worden of meer compassie te ontwikkelen. Je kunt wel op een vipassana meditatie retraite gaan in bijvoorbeeld Nederland, India en vele andere landen. Wij volgden een intensieve tiendaagse vipassana-training in Dharamkot, een klein dorpje net boven McLeod Ganj waar de Dalai Lama woont. In zijn tempel woonden we een vierdaagse ‘teaching’ van hem bij. Dat maakte veel indruk en vooral een blijvende indruk op ons.

Probeer van alles uit dat gericht is op het beteugelen van het denken en je ego. Bedenk dat je gedachten geen feiten zijn. Ze zijn beperkt en zelf geconstrueerd. Realiseer je ook dat je anderen niet kunt veranderen, jezelf wel. Een allergie voor een ander kan alleen in jezelf worden opgelost. Richt je op training van je aandacht voor het hier en nu via yoga, meditatie of een goede cursus mindfulness. Bewegingsoefeningen zoals Qigong en eenvoudige ademhalingsoefeningen zijn ook gewoon gezond voor je lijf en het evenwicht tussen je lichaam en je geest. Zoek op Google en YouTube de vele bruikbare oefeningen, bijvoorbeeld de vijf Tibetanen of een jou aansprekende begeleide meditatie. Via websites, apps en talloze youtube-kanalen en cursussen kan iedere westerling via eeuwenoude oosterse wijsheden, gecombineerd met moderne inzichten, een gelukkiger en succesvoller mens worden.

Landschappen, de zee, kunstwerken, bloemen en voedsel ‘communiceren’ wat ze zijn. Op basis van wat we zien, horen, ruiken, voelen en proeven, vormen mensen beeld. Wij koppelen daar gevoelens aan en we maken er een intern verhaal bij. Dingen en planten communiceren niet met elkaar, tenzij de recente onderbouwingen kloppen dat bijvoorbeeld bomen elkaar voor bedreigingen van hun bladeren waarschuwen.

Dieren communiceren niet alleen wat ze zijn, ze maken ook onderling gebruik van hun uitstraling en gebruiken daar klanken bij. Ze imponeren mogelijke vijanden of ze waarschuwen soortgenoten bij gevaar. Zo zet een hond die wil imponeren zijn nekharen op en laat grommend en blaffend de tanden zien. Mieren werken perfect samen via geursporen die ze uitzetten voor elkaar; dolfijnen gebruiken geluidssignalen. Een olifant kan hartverscheurend trompetteren bij de dood van een lid van de kudde.

Mensen communiceren wat ze zijn, maar ook wie ze zijn. Bovendien communiceren ze volop onderling. Tegenwoordig wereldwijd via digitale communicatie en social media. Bij de mens is zowel het met anderen communiceren, als het intern communiceren (denken) sterk ontwikkeld. Alleen de mens is vanuit een interne dialoog in staat om via uitstraling, spreken en schrijven een externe dialoog te voeren. De mens is bovendien  in staat om over zichzelf na te denken en te filosoferen.

We tonen onze emoties en gevoelens, maar via het ‘recent’ ontwikkeld stuk extra hersenen zijn we, anders dan apen, in staat om bijvoorbeeld over grote vragen van het leven te filosoferen. Ieder mens bedenkt grote en kleine verhalen om betekenis aan het leven te geven. Dingen, planten en dieren zijn niet in staat tot het schrijven van gedichten en romans over thema’s als liefde, dood, vriendschap en spiritualiteit. Het wezen van de mens is communicatie: Cogito/Narro ergo sum – Ik denk/Ik vertel verhalen, dus ik ben. –

We gebruiken onze communicatieve vaardigheden niet alleen functioneel om boodschappen over te dragen, maar ook relationeel om verbinding met anderen te zoeken. De manier waarop we communiceren is ons door anderen waarneembare gedrag; gedrag is communicatie. De manier waarop we duidelijk maken wat we bijvoorbeeld willen bepaalt tegelijkertijd de relatie met de ander. Of je wilt, of niet.

Mensen  gebruiken communicatie ook om sociaal of psychisch  ongemak van zich af te praten of te schrijven. Gemiddeld doen vrouwen dit vaker dan mannen. Mannen gebruiker taal meestal functioneel. Dit is te verklaren vanuit het feit dat mannen zich duizenden jaren lang buiten op jacht,  en later ook op het land, bedienden van functionele communicatie.  Vrouwen leefden meer binnen en in de grotten speelden zich geboorte, ziekte, dood , liefde, verzorging, opvoeding en onderwijs af. Dit vereiste verfijndere communicatie en een grotere behoeft om over dingen te praten.

Een gevolg van het verschil in het gebruik van communicatie is bijvoorbeeld de hardwerkende mannelijke ingenieur die in de avond moe thuiskomt en geïrriteerd raakt omdat zijn echtgenoot begint over wat zij heeft meegemaakt. Hij denkt dat hij dat allemaal op moet lossen. De man ontploft bij de mededeling dat het kinderfietsje weer stuk is, omdat hij denkt dat die boodschap functioneel voor hem is bedoeld. Jammer, want hij hoeft slechts vriendelijk te luisteren. Bovendien bleek later dat zijn lieve echtgenote de reparatie al geregeld had.

Menig scheiding had voorkomen kunnen worden door meer inzicht in het wezen van communicatie. In het algemeen is vriendelijk en positief luistergedrag een zeer krachtig middel om een relatie aan te knopen en te verbeteren, zowel persoonlijk als zakelijk.

Gedurende de evolutie heeft het denken en het communiceren zich steeds verder en sneller ontwikkeld. Bedenk dat beter leren spreken en schrijven er automatisch voor zorgt dat je ook beter leert denken. Vaker en beter nadenken levert omgekeerd betere schrijvers en sprekers op. De interne dialoog is niet los te zien van de externe dialoog. Nieuwe middelen als internet en de cloud vergroten de mogelijkheden om met veel mensen op de alle plekken op aarde de dialoog aan te gaan en te samenwerken. De evolutie gaat door. Maak er gebruik van.