Algoritme voor ww-spelling

Iedereen kan makkelijk alsnog leren om werkwoorden foutloos te spellen. Ook als je dyslectisch bent. Er wordt niet mee geworsteld omdat het moeilijk is, maar omdat het te jong is aangeleerd en veel te ingewikkeld is gebracht. Bovendien is de benadering vaak negatief en ontmoedigend. Een andere reden waarom velen deze eenvoudige vaardigheid niet onder de knie kregen, is dat het volstrekt onnodig aan grammatica wordt gekoppeld.

Algoritme

Dit is een moeilijk woord voor een simpel begrip. Gewoon een aantal stappen die je steeds vanaf het begin moet volgen en die dan automatisch leiden tot het juiste resultaat. In dit geval bijvoorbeeld een ‘d’ of een ’t’.
Op de startpagina wordt in een les op YouTube een en ander in een video uitgelegd omdat sommige studenten het liever horen dan lezen.

Gebruik je oren

Je hebt maar drie dingen nodig: je oren, twee vingers en – voor mensen voor wie het Nederlands de moedertaal niet is – ’t sexy fokschaap. Je oren omdat je de zin hardop (in je hoofd) moet zeggen in zowel de tegenwoordige als de verleden tijd. Bijvoorbeeld: ‘Het wordt geprobeerd.’ en ‘Het werd geprobeerd.’ Het werkwoord dat verandert is vinger 1 (wordt/werd). Het werkwoord dat niet verandert valt onder 2 vingers (geprobeerd). Vervolgens pas je de zeer simpele regels toe.

Bij 2 vingers gebruik je ook weer je oren. Je zegt het hardop met een ‘e’ erachter: geprobeerd’e’. Je hoort dan een d. Bij ‘De paling wordt gerookt’. krijgt ‘gerookt’ twee vingers want dat verandert niet als je de zin hardop in tijd verandert. Je hoort hardop ‘gerookt’e’ en je hoort de ’t’.

’t Sexy fokschaap

Zoals je het hardop met een ‘e’ erachter hoort, zo schrijf je het ook: ‘geprobeerd’ en ‘ gerookt’. Als Nederlands niet je moedertaal is, of je komt bijvoorbeeld uit Katwijk, haal dan ’t sexy fokschaap van stal. Als het werkwoord uit categorie 2 eindigt op een letter in ’t sexy fokschaap, dan schrijf je een ’t’. Zo niet een ‘d’. Bijvoorbeeld: ‘De brief wordt gefaxt.’ en ‘Haar spelling wordt verbeterd.’ Bijna iedereen hoort echter door het hardop een ‘e’ erachter te zeggen, dat het in de eerste zin  met een ’t’ is en in de tweede met een ‘d’ is.

Blijft over de werkwoorden die in categorie 1 vallen, omdat ze wel veranderen als je de zin hardop uitspreekt. In de verleden tijd is dat zeer eenvoudig omdat je alleen ‘de’ of ’te’ achter de stam (werkwoord min ‘en’) hoeft te zetten. Bijvoorbeeld: ‘Hij rook’te’ een sigaar.’ Hij scoor’de’ een goal.’ Als de stam eindigt op een ‘d’ of een ’t’ krijg je natuurlijk verdubbeling. ‘Hij slachtte het varken.’ of ‘Hij verbrandde het bewijs.’

In de tegenwoordige tijd krijg je in categorie 1 achter de stam een t. Bijvoorbeeld: ‘Hij wordt geloofd.’ of ‘Hij bloedt dood.’ Hier gelden helaas twee uitzonderingen. Als ‘ik’ bij het werkwoord hoort, krijg je alleen de stam. ‘Ik word geloofd’ of ‘Ik bloed dood.’ Die regel geldt ook als er ‘jij’ direct achter het werkwoord staat of ‘ je’ in de betekenis van ‘jij’. ‘Bloed jij/je dood?’ maar ‘Bloedt je docent dood?’ In het laatste voorbeeld is het ‘je’ in de betekenis van ‘jouw’. Een handig hulpmiddel is je keuze te controleren door het werkwoord te vervangen door het werkwoord ‘lopen’. Je hoort dan of er een ’t’ achter komt. ‘Hij loopt naar huis.’, ‘Ik loop naar huis.’, ‘Loop ik naar huis?’, ‘Loopt hij weer weg?’, ‘Loop je/jij weer weg?’, maar ‘Loopt je vriend weer weg?’.

Ga oefenen

Bovenstaande beschrijft de totale regelgeving die ten grondslag ligt aan de spelling van werkwoorden. Het is echt zo simpel. Hardop de zin uitspreken in de tegenwoordige en de verleden tijd en een 1 (als het werkwoord verandert) of een 2 (als het niet verandert) boven het werkwoord zetten. Vervolgens de eenvoudige regels toepassen.

Bekijk ook de YouTube-les onder deze tekst.

Net als bij sport en muziek, geldt hier ook dat oefening kunst baart. Ga ermee aan de slag en je hebt de rest van je leven geen last meer van openingszinnen in bijvoorbeeld je afstudeerrapport of projectverslag zoals:

‘Dit afstudeerrapport behandeld …….’
‘In dit afstudeerrapport word behandelt …..”

Voorbeelden

In de eerste zin hoor je als je de zin hardop in de verleden tijd uitspreekt dat ‘behandelt’ verandert in ‘behandelde’. Je zet er een 1 boven en past de regel stam + t toe.

In de tweede zin hoor je alleen ‘wordt’ in ‘werd’ veranderen. Dat is daarom ook stam + t. ‘behandeld’ verandert bij het hardop in de verleden tijd uitspreken van de zin niet. Je schrijft dat zoals je het hoort als je er een ‘e’ achter zegt: behandeld’e’.

Splits langere zinnen

In langere zinnen deel je de zin in stukken. ‘Als ik er niets op vind, / word je morgen weer niet geloofd.’
Je spreekt het eerste deel hardop uit in de verleden tijd en zet daarna een 1 boven ‘vind’ omdat je het hoort veranderen in ‘vond’. De regel is dan stam + t, maar hier alleen de stam omdat er ‘ik’ bij hoort. In het tweede deel zet je een 1 boven ‘word’ omdat dit ook verandert. De regel is dan weer stam + t, maar door ‘je’ in de betekenis van jij er gelijk achter alleen de stam. ‘geloofd’ hoor je niet veranderen. Hardop met een ‘e’ erachter hoor je een ‘d’.

Nog een laatste:

‘Jan startte de motor en scheurde weg.’. Als je de zin in hardop in tijd verandert wordt het ‘Jan start de motor en scheurt weg.’ Daarom zet je boven zowel ‘startte’ als ‘scheurde’ een 1. De regel in de verleden tijd is stam + de of te. Vandaar ‘startte’ en ‘scheurde’.

Zet boven de volgende zin boven de werkwoorden een 1 of een 2 en pas de regels toe.

‘Ik ‘vinden’ het een goed idee als jij kaartjes voor Feyenoord ‘reserveren’.

Let op! In de zin: ‘ De gisteren verbrande hooiberg wordt nu nageblust.’ is ‘verbrande’ geen werkwoord en daarom krijg je niet een dubbele ‘d’. Zoals in ‘De oude man …’ en ‘De rode bal’, is verbrande net als ‘oude’ en ‘rode’ een bijvoeglijk naamwoord. Je mag dat vergeten, want volgens het algoritme krijg je alleen verdubbeling als het werkwoord verandert als je de zin hardop in tijd verandert. Dat gebeurt in deze zin alleen met ‘wordt’.

Oefeningen

Hieronder kun je een gekopieerde tekst met 50 werkwoorden downloaden. Pas de theorie toe en je hebt 0 fout!

 Oefenen-met-algoritme-werkwoordspelling

 Antwoorden-oefening-werkwoordspelling

Bovenstaande theorie wordt in onderstaande les besproken en van voorbeelden voorzien. De les is met een eenvoudige camera met lage resolutie opgenomen.

© W.R. Hoogland. Rotterdam, 2014.